دکتر ابوالفضل بجانی

از ورزش تا فرهنگ و اجتماع

📍گویا روانشناسان موفق شده‌اند وزارت علوم را متقاعد و یا اجبار کنند تا رشته روانشناسی ورزشی را حذف کند. من با بخش بسیار عمده‌ای از استدلالات روانشناسان مبنی بر عدم صلاحیت رشته تربیت بدنی برای تربیت روانشناس ورزشی موافقم. نمی‌شود بروید، هفتاد هشتاد واحد درس عملی بگذرانید و ترکیبی از مقدمات علوم فیزیولوژی، مدیریت، آسیب‌شناسی، حرکت‌شناسی و امثالهم را بخوانید و بعد در یک کنکور صددرصد نامرتبط با روانشناسی شرکت کنید و بعد «یهویی» بشوید دانشجوی روانشناسی ورزشی با اساتیدی از مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی. حقیقتا چنین ترکیبی بسیار دلسردکننده است.

📍البته، این دلسردکنندگی در مورد تمام گرایش‌های دیگر رشته تربیت بدنی هم صادق است. نمی‌شود بروید کمی فوتبال و بسکتبال و هندبال و شنا و … به اضافه دو واحد تا چهار واحد حرکات اصلاحی بخوانید و یکهویی بشوید دانشجوی ارشد حرکات اصلاحی و شبها خواب کلینیک درمانی را ببینید و همچنین است داستان تمام گرایش‌های دیگر اعم از مدیریت ورزشی و فیزیولوژی و …. و مخصوصا جامعه‌شناسی ورزشی. روانشناسی هم که قبلا گفته شد.

📍به نظرم یک تضاد عمیق و احتمالا ابدی در مورد تحصیلات رشته تربیت بدنی از لیسانس به بعد وجود دارد و صلاحیت آن همیشه می‌تواند مورد شک قرار گرفته و زیر سوال باشد. با جزیی شدن تقریبا روزانه گرایش‌ها در ارشد و دکتری، روز به روز به انتزاعی بودن آنها نیز افزوده می‌شود و چون اکثر این گرایشها بر شانه دوران لیسانس قرار نمی‌گیرند، در عمل آنچه که اتفاق می‌افتد این است که شما دانشجویان ارشد و حتی دکتری در مدیریت، فیزیولوژی، روانشناسی، جامعه‌شناسی ورزش دارید که با اندک‌ترین مبانی آن علم هم بیگانه‌اند و عملا گویا از دیپلم به ارشد جهیده‌اند.

📍این سوال ابدی روی رشته تربیت بدنی هست و خواهد ماند که آیا ورزشکاران بیایند و دروس فیزیولوژی، مدیریت، روانشناسی، حرکات اصلاحی و … را بخوانند، یا عالمان مدیریت، فیزیولوزی، روانشناسی، جامعه‌شناسی، حرکات اصلاحی و … بیایند و ورزش کنند؟ در هر دو سوی سکه خسران و غفلتی موجود و نهفته است.

📍با تمام این اوصاف و با قاضی کردن کلاه، اگر روزی بخواهیم و مجبور باشیم و مجاز باشیم، فقط و فقط دو رشته از تربیت بدنی را حفظ کنیم، آن دو رشته احتمالا باید فیزیولوژی و روانشناسی ورزش باشد. چرا که اگر تربیت بدنی را به طور خلاصه و عمومی عملکرد جسم و روان بدانیم، جوابگوی واقعی این دو حوزه فیزیولوژی و روانشناسی خواهد بود و بس.

📍بدین خاطر به نظر می‌رسد، دوستان و سروران عزیزی که به زور منطق و استدلالشان و همچینن به مدد توانایی لابی‌گری‌شان توانسته‌اند رشته روانشناسی را حذف کنند، اگر چه یک منکر را قطع کرده و از بین برده‌اند، اما منکر دیگری را آماده جولان و میدان‌‌داری کرده‌اند و نیاز مفرط و مبرم به روانشاسی با مختصات ورزشی را ارضا نشده و سرخود رها کرده‌اند. بهتر است این عزیزان، به اصلاح فرآیندهای جذب و آموزش روانشناسان ورزش فکر کنند، تا حذف این نیاز ضروری.

📍📍📍و بحث بر سر ماهیت مستقل یا وابسته و بین‌رشته‌ای بودن تربیت بدنی با تمام گرایش‌های نوخاسته‌اش همچنان پابرجا و در حال قوت گرفتن است.

دیدگاهتان را بنویسید