علوم پزشکی، فیزیولوژی، تغذیه، روانشناسی، فیزیک، شیمی، معماری، عمران، مدیریت، جامعهشناسی، رسانه، مربیگری و … را اگر در یک ظرف جمع کنید، خوشبختانه و متاسفانه میشود؛ رشته تربیت بدنی و علوم ورزشی. هر اندازه که این گستردگی میتواند مایه فخرفروشی باشد، چندین برابر هم منشا آسیب و ضرر است.
وجود مدعیان مالکیت متفاوت، ضعف عمق در تخصص دو ضرر و آسیب عمده این موضوع است که منجر به یک سرگردانی مادامالعمر درین رشته شده است. به این مشکل اساسی اضافه کنید، جزیی شدن و افزایش نجومی گرایشات در این رشته را که منجر به تولید متخصصان و قهرمانان کاغذی شده است که در دنیای کار واقعی باید از صفر شروع کنند.
فقط حال و روز یکی از رشتههای تربیت بدنی را به اختصار ترسیم میکنم، و البته تاکید میکنم وضعیت در تمام رشتههای دیگر حوزه تربیت بدنی وخیمتر و بغرنجتر هم است. در رشته مدیریت ورزشی، گرایشهای رسانه، اماکن، بازاریابی، استراتژیک، جامعهشناسی و … در حال حاضر ایجاد شدهاند. اگر این جزییسازی دو کارکرد عمده داشته است، قطعا مهمترین و اولین آن افزایش واحد تدریس، پایاننامه و رساله برای برخی اساتید بوده و ماحصل آن قهرمانان کاغذی بوده است که فوقلیسانس بازاریابی در ورزش دارند اما تاکنون حتی یک توپ ورزشی هم نفروختهاند و قص علی هذا.
اما، با پیدا شدن یک متولی و مدعی جدید، کلاف تربیت بدنی این روزها سردرگمتر هم میشود و این فقط در سایه عدم درک صحیح برخی سیاستگذران از ماهیت و کارکرد علمی و عملی این رشته است. اینکه وزارت بهداشت بخواهد تمام رشتههای مرتبط با سلامت را در زیر سایه خود بگیرد، چندان هم دور از منطق نیست، اما ترس از آن است که این سایه آنچنان غیرکارشناسانه و عجولانه بر سر رشته تربیت بدنی بیفتد که آن را ماهیتزدایی کرده و خلع ید نماید.
اگر چه «سلامت » یکی از مهمترین وظایف و هویتهای حوزه تربیت بدنی است، اما همه ماجرا نیست. امیدوارم سیاستگذران رشته تربیت بدنی در وزارتین علوم و بهداشت بتوانند با درک صحیح از کارکردهای رشتههای گوناگون اولا از جزییسازی غیرضروری آن در سالهای اخیر باب شد بپرهیزند و ثانیا از قربانی شدن گرایشی مانند گرایش مدیریت و مفاهیم بازاریابی، رسانه، جامعهشناسی، اماکن، مربیگری ورزشی و … در زیر سایه نه چندان تخصصی وزارت بهداشت به شدت اجتناب کنند.
ابولفضل بجانی
دانشجوی دکتری مدیریت ورزشی
دانشگاه علامه طباطبایی تهران