دکتر ابوالفضل بجانی

از ورزش تا فرهنگ و اجتماع

آشنایی‌شدگی حالتی است که موضوعی یا شئی‌ای از فرط آشنایی و دم دست بودن فراموش شود. اگر دقت بیشتری به خرج دهیم، ده‌ها انسان و شئی را می‌توانیم در ذهن خود مرور کنیم که چنین حالتی برای ما گرفته‌اند. آن‌ها آنقدر نادیده گرفته می‌شوند گو اینکه وجود ندارند در حالیکه نبودشان می‌تواند فاجعه و یا فجایع متعددی به بار آورد.

یکی از مهم‌ترین موضوعات مورد شمول آشنایی‌شدگی، بدن است. ما هیچگاه به بدن خود فکر نمی‌کنیم. چون همیشه آن را با خود داریم. هر کجا هم برویم ناچار است با ما بیاید. هر کاری هم از او بخواهیم ناچار است انجام دهد. این همیشگی بودن بدن، متاسفانه از اهمیت آن کاسته است و این کاهش اهمیت بدن شامل بزرگ‌ترین نهادهای اجتماعی تا یکایک افراد جامعه می‌شود.

از نظر اجتماعی، بدن اگر شرایط پوششی و رفتاری خاصی را رعایت و انجام دهد، دیگر از موضوعیت خارج می‌شود. از نظر فردی نیز، بدن اگر تابع فرمان منویات زندگی روزمره باشد، و دچار بدکارکردی نشود، کافیست. اما، کرونطینه (کرونا + قرنطینه) اوضاع را عوض کرد و موضوع بدن را آشنایی‌زدایی – Defamiliarization- کرد.

ما مجبور شدیم از تمام صحن‌های اجتماعی آنقدر عقب‌نشینی کنیم که تنها دارایی ما بدن ما شد. شرایط کرونطیتنه بدن را نه تنها از جهت سلامتی مورد اهمیت قرار داد، بلکه نشان داد که بدن تنها دارایی واقعی ماست و ما نمی‌توانیم از آن عقب‌نشینی کنیم. معروف است که سربازان روسیه در مقابل سربازان آلمانی به راحتی عقب می‌نشستند تا اینکه به مسکو رسیدند. آنجا بود که با خود گفتند دیگری جایی برای عقب‌نشینی نیست و اگر مسکو از دست برود همه چیز از دست رفته است. ما نیز از همه چیز عقب‌نشینی کردیم الا بدنمان، گویا بدن هر کس مسکو اوست که با سقوطش همه داستانش پایان می‌پذیرد.

حال که با این تلنگر مواجه شده‌ایم، سوال این است که اگر بدن این همه مهم است، چگونه می‌توان بدن را موضوع تفکر و گفتگو قرار داد و آن را به مرکز جهان تبدیل کرد؟ در این میان، یکی از مهم‌ترین روش‌های کاربست بدن ورزش است و از آنجا که متاسفانه ورزش در بافت روزمره اکثرا موضوع مطالب زرد است، متفکران و صاحبان اندیشه از ورود عمیق و معنی‌دار به آن دوری جسته‌اند. شرایط جدید بشر، اما نور جدیدی بر موضوع بدن افکنده است و می‌طلبد که با فراغت بال به ماهیت، چیستی و کارکرد آن توجه بیشتری شود. در این راستا، حوزه‌های بسیار مهمی مانند اقتصاد مبتنی بر بدن، کارکردشناسی بدن، ارتباطات عصر تجرید بدن و کرونطینه می‌تواند جذابیت‌های خاص و میدان‌های مطالعاتی بدیعی باشند.

دیدگاهتان را بنویسید